कोडगु भाषा

------------------------------
कोडगु भाषा
-------------------
कर्नाटकातल्या कूर्ग ह्या रम्य ठिकाणची भाषा म्हणतात की "कोडगु भाषा" म्हणून जाणल्या जाते. कशी आहे ही कोडगु भाषा ?
ह्या भाषेत तुम्ही म्हणू शकता की माझ्या जावयाने काही गोष्टी केल्या असतील तर मी कशाला बीसीसीआय चे अध्यक्षपद सोडू. तसेच तुम्ही स्त्री असाल तर म्हणू शकता की माझ्या वाढराने घेतली असेल थोडीशी जमीन तर त्यात काय एवढे ? असेच तुम्ही पाटबंधारे मंत्री असाल तर म्हणू शकता की धरणातच पाणी नाही तर मी काय मुतडू ( कोडगु भाषेत मुतू ) काय ? जर तुम्ही अन्नमंत्री/कृषीमंत्री असाल तर म्हणू शकता की लोक आताशा खूप खाऊ लागलेत म्हणून अन्नाचा तुडवडा पडतोय. तुम्ही प्लॅनिंग कमिशनचे मुख्य असाल तर म्हणू शकता की दिवसाला ज्यांचे उत्पन्न ३२ रुपये आहे ते काही गरीब नाहीत, त्याखालचे गरीब. तुम्ही पंतप्रधान असाल तर म्हणू शकता की मी कोडगु भाषेतही चुप बसू शकतो.
बोला की तुम्ही कोडगु भाषा, आपली राष्ट्रभाषा !
---------------------------------------------
पहा विश्वकोशात कोडगु भाषा : http://www.marathivishwakosh.in/index.php…

आवाज-अर्थ-शास्त्र

आवाज-अर्थ-शास्त्राची गल्ली
---------------------------
आवाज-अर्थ-शास्त्रात ( Phonosemantics ) एक समज असा आहे की ज्या शब्दाशेवटी आ असा उच्चार होतो त्या शब्दाचा आकार मोठा असतो व ज्या शब्दाशेवटी इ,ई असा उच्चार होतो त्याचा आकार लहान असतो. आ व इ/ई हे उच्चार करताना तोंडाचा जो मोठा व लहान ( अनुक्रमे ) आकार होतो त्यावरून आपण आकाराचे अनुमान काढीत असतो. जसे : रस्ता हा आकाराने मोठा ( ज्यास्त रुंदीचा, लांबीचा ) असतो तर गल्ली ही आकाराने लहान/छोटी असते. हमरस्ता ( हायवे/महामार्ग ) हा रस्त्यांच्या कुटुंबात मोठा माणूस असतो तर आळी/गल्ली ह्या लहान व्यक्ती असतात. खोली, ओसरी, पडवी, लहान असते तर दिवाणखाना मोठा असतो. गाथा मोठा ( जाडीने ) असतो तर पोथी, वही, लहान असते. बाबा मोठे असतात, तर आई/ममी लहान असते ( वयाने/आकाराने ). 
समजा आपण रस्ता आणि गल्ली ह्यांच्यासाठी सध्या अस्तित्वात नसलेले शब्द केले आणि लोकांना विचारले की ह्याच्यातले तुम्हाला मोठे कोणते वाटते व लहान कोणते वाटते तर हा नियम सिद्ध होईल. जसे : बुबा व किकी.
सांगा बरे बुबा मोठा वाटतो का किकी ? 
---------------------------------------------

डाकिनी

---------------------------------------------------
डाकिनी....कशाचाही अर्थ निघतो...!
--------------------------------------
एखाद्या लहान मुलाने रेघोट्या ओढाव्यात व म्हणावे की हे पहा ब्रह्म ! आणि खरेच त्या ब्रह्माचा आपल्याला साक्षात्कार व्हावा, असाच आजकालचा काळ आला आहे. कशालाही अर्थ येऊ लागला आहे !
हेमंत राजोपाध्ये ह्यांच्या भिंतीवर त्यांनी विंदा करंदीकरांच्या कविता "डाकिनी पिशीमावशीच्या कविता" ह्यांचे संस्कृतमधले भाषांतर केले आहे. काय आहे हे डाकिनी प्रकरण ? कवितेत तर डाकीण, एक भूत अशाच प्रकारचा संदर्भ निघतो. पण सहज गंमत म्हणून गुगलच्या स्कॉलर ह्या साईटवर विचारले तर बौद्ध धर्मातल्या असंख्य पुस्तकांचे संदर्भ त्यांनी दिले, ज्यात वज्रायन संप्रदायातल्या एका स्त्री गुरूचे संदर्भ आले.
तर तुम्ही शोधायचाच अवकाश, की तुम्हाला कशाचाही अर्थ आजकाल असा लागतो. विंदा किंवा हेमंत राजोपाध्ये ह्यांच्या लेखी हे नसेलही, पण इतकी विद्वत्तापूर्ण अर्थांची ही सांखळी केवळ डाकीनी ह्या शब्दावरून लागावी ! कशालाही अर्थ असतो असेच म्हणावे लागेल.
लिंक : http://en.wikipedia.org/wiki/Dakini
------------------------------------------------------

पंक्चर फुस्स

--------------------
पंक्चर फुस्स !
-----------
जे शब्द कसेही लिहिले तरी नेमका अर्थ कळवतात त्यांच्या घडण्यामागे मोठी ठळक प्रक्रिया दडलेली असते. आणि ही बहुतांशी आवाजाची प्रक्रिया असते. आता पंचर, पंक्चर, पंपचर, अशा चुकीच्या शब्दांनीही नेमके काय झाले हे कळते ते इंग्रजी भाषेमुळे. ह्याऐवजी समजा "भोक पडणे" हा पर्यायी शब्द केला व त्यात चुका केल्या तर काहीच कळणार नाही. उदा: टायरला बोक पडले ; टायरला भुक पल्डे वगैरे. ह्या ऐवजी मराठीतला समजा "फुस्स झाले" हा पर्यायी शब्द घेतला व तो असा चुकीचा लिहिला ( गाडीचे टायर पुस्स झाले ; गाडीचे टायर फुस्सू झाले ; वगैरे ) तरी टायरवाल्याचे काही "नुसकान" होणार नाही.
हे असले शब्द त्यांच्या अर्थामध्ये आवाजाची नक्कल करतात व त्यांना ध्वन्यानुकारी ( onomatopoeia ) असे म्हणतात . ह्याची मराठीतली प्रसिद्ध उदाहरणे आहेत : कावळा, चिमणी, धबधबा, कोकिळा, ( cuckoo) , धडपड, वगैरे. आता पंक्चरच्या आजूबाजूचे शब्द पाहिले तर pun ; punch ; puncture; pungent; punish ; punitive; punk; punt, punter; puny वगैरे शब्द हे pun च्या उच्चाराने त्याचा आवाजच अधोरेखित करतात. असले शब्द मग हा आवाज/उच्चार काढतील असे असले की झाले. मग ते चुकीचे लिहिले तरी अर्थ कळवतात.
हे असे शब्द आहेत म्हणून माणसांचे व्यवहार सुकर तरी होतात. नाही तर पंक्चर हे पंपचर लिहिले व त्यामुळे त्याच्याकडे गिर्‍हाइकच आले नाही असे झाले तर ती अशुद्ध-लेखनाला फारच मोठी शिक्षा होईल व भाषेला हे परवडणारे नसते !
-------------------------

एकटा-एक शब्द

एकटा –एक शब्द !
तंत्रशास्त्रात प्रत्येक अक्षराचे एक दैवत असते जो त्याचा वाच्यार्थ असतो. “ट” ह्या अक्षराचा वाच्यार्थ गुदद्वार असून कोणत्याही शब्दात “ट” आले की त्याला तीरस्करणीय अर्थ येतो. इतका हा भाव दाट की संस्कृतात “ट ” पासूनचे शब्दच नाहीत. मराठीत ट आल्याने तीरस्करणीय झालेले शब्द आहेत : बावळट ; येडपट ; वात्रट वगैरे ( ट पासूनच्या एकूण ५०५ शब्दांपैकी ३३५ म्हणजे ६६% शब्द नकारात्मक आहेत. ट चे हे कसब ठ, ड, ढ सुद्धा चालवतात . जसे मास्तरला मास्तरडा केले की ते तिरस्करणीय होते. ). हे केवळ मराठीतच नाही तर हिंदी व इंग्रजीतही घडते. जर घडीभर हे खरे धरले तर एकटेपणाच्या भावनेचा आपल्याला तिटकारा येतो, का एकटा ह्या शब्दात ट आल्याने आपल्याला तसे वाटते ? 
स्टॅनफोर्ड विध्यापीठात एक बाई आहेत. त्यांचा एक शोधनिबंध असा आहे की आपण जशी भाषा वापरू तसे आपले विचार होतात. त्या म्हणतात की स्पॅनिष भाषेत “मी फुलदाणी फोडली ” असे म्हणताच येत नाही. ते केवळ “फुलदाणी फुटली ” एव्हढेच मोघम म्हणतात. म्हणजे स्पॅनिष लोकांना अपराधीपण येणेच नको ! तसेच समजा आपण एकटा ऐवजी इंग्रजीतले Alone वापरले तर ? हा शब्द म्हणे मिड-इंग्लिश मध्ये All + One असा होता. म्हणजे सगळे व त्यात मी एक . ह्यात नेमके वर्णन आहे की आजूबाजूला खूप लोक आहेत व त्यात मी एक आहे . आता इथे “एकटा” मधली नकाराची भावना येत नाही. खरे तर इंग्रज जास्त लोनली असतील पण त्यांना आपल्या इतके एकटेपण जाणवत नाही ते ह्या ट नसल्याने . 
गुगल शब्दकोशात अशी एक सवलत आहे की इ.स.१८०० पासून आजतागायत एकूण शब्दांपैकी अमुक शब्द हा किती वेळा वापरला गेलाय त्याचा आलेख देतात . alone हा शब्द १८५० दरम्यान ०.०१९ % वापरला गेला होता व २००७ मध्ये तो ०.००१ % वापरल्या गेलाय. म्हणजे त्याचा वापर खूपच कमी झालाय. ( इंग्रजीत १० लाख शब्द आहेत असे धरले तर हा वापर १०० शब्दांचा किंवा १०० वेळा एवढाच होतो. ). 
आता एकटा ह्या शब्दाला बदलून ( किंवा थोडे छळून) पाहू. ट बदलत त्या ऐवजी ओळीने दुसरे अक्षर ठेवले तर आपल्याला मिळतात : एकी ; एका ; एके ; एको ; एकम ; एकच ; एकता ; एकदा ; एकम ; एकर ; एकला ; एकवा ; एकद्न्य वगैरे जे इतके काही वाईट वाटवणारे नाहीत. 
तर मतितार्थ काय तर एकटा/एकटी/ एकटे राहू नका. ह्या स्थितीला तुम्हीच व तेही Alone तोंड देऊ शकता !
------------------------------------------